Kennelhoest & Vaccinatie

Atjo Westerhuis en Lianne Smink, dierenartsen, EduVet Dierenkliniek locatie Veenendaal

Laatste update: september 2023

Samenvatting

Kennelhoest is een besmettelijke hoest bij honden. Het is mogelijk om honden te vaccineren tegen kennelhoest. In dit artikel wordt aandacht besteed aan de vragen: wat is kennelhoest, hoe behandelen we kennelhoest, hoe voorkomen we kennelhoest, wel of niet vaccineren en welke vaccin kunnen we het beste toepassen?

Wat is kennelhoest  

Kennelhoest is een besmettelijke hoest bij honden, die veroorzaakt wordt door een virus (Para influenza) en een bacterie (Bordetella bronchiseptica). Besmetting vindt van hond tot hond plaats door een druppelinfectie via de neus. De kans op besmetting is het grootst in grotere groepen honden, zoals in een hondenpension, op een clubmatch, in een dagopvang, op de puppycursus, tijdens gedragstraining e.d.  

Kennelhoest is in principe een self-limiting disease. Dat wil zeggen dat ziekteverschijnselen zonder behandeling op korte termijn ‘vanzelf’ verdwijnen. De incubatietijd van kennelhoest is 3 -10 dagen. De incubatietijd is de periode tussen besmetting en manifest worden van het typische ziektebeeld: een frequente harde hoest vanuit het strottenhoofd.

Normaliter duurt het heftige hoesten enkele dagen en herstelt de patiënt binnen 5-7 dagen volledig. De patiënt maakt verder geen zieke indruk en blijft ook normaal eten en drinken. In principe is er daarna in de meeste gevallen onder normale omstandigheden (geen verblijf in grotere groepen honden) voldoende weerstand opgebouwd voor langere tijd.  

Hoe behandelen we kennelhoest   

In principe behandelen we kennelhoest niet. We adviseren in een aantal gevallen een hoestdrankje, een ontstekingsremmer (NSAID), een tuig in plaats van een halsband, eventueel zachte voeding en/of proberen de hond rustig te houden, voor zover dat lukt. Het is bekend, dat opwinding ervoor zorgt dat de hoestbuien verergeren. Er wordt meestal niet direct een antibioticum voorgeschreven.

Als de heftige hoestbuien langer duren dan 5-7 dagen, adviseren wij u om een afspraak te maken voor een consult bij de dierenarts. Dat moet zeker direct, als de patiënt een zieke indruk maakt, geen eetlust meer heeft en/of onvoldoende drinkt. In alle gevallen als er sprake is van verhoging of koorts (> 39^o) is het noodzakelijk om direct een afspraak te maken voor een consult bij de dierenarts. De dierenarts kan dan indien nodig een antibioticum (bijv. doxycycline) voorschrijven ter voorkoming of behandeling van een (beginnende) longontsteking. Een longontsteking kan een ernstige complicatie zijn bij honden met een zwak immuunsysteem.

Hoe voorkomen we kennelhoest   

De kans op besmetting is het grootst in grotere groepen honden, zoals in een hondenpension, op een clubmatch, in een dagopvang, op de puppycursus, tijdens gedragstraining e.d. Voor gezonde honden die in grotere groepen honden moeten verblijven is er de mogelijkheid van vaccineren. Gezonde honden die in grotere groepen honden gaan verblijven kunnen het beste, minimaal 3-6 weken (zie schema hieronder) vóór verblijf, tegen kennelhoest gevaccineerd worden. Voor gezonde honden die niet in grotere groepen honden zullen verblijven is de vaccinatie tegen kennelhoest optioneel. Wij zullen per individueel geval u als eigenaar daarbij helpen om de juiste keuze te maken.

Wel of niet vaccineren

Uit het voorgaande is duidelijk geworden dat voor gezonde honden die in grotere groepen honden gaan verblijven vaccineren in veel gevallen de juiste keuze is. Voor puppy’s en alle honden met een zwakke immuniteit zullen wij per individueel geval samen met u als eigenaar bekijken of een vaccinatie kan en/of ‘moet’.

Een jonge pup met nog niet de immuniteit van een volwassen hond, zal heftiger kunnen reageren op een besmetting. Dat is enerzijds een grondige reden om jonge puppy’s al te vaccineren. Maar in de praktijk zien we onder normale omstandigheden zelden een kennelhoest besmetting bij puppy’s met een heftig ziekteverloop.

Anderzijds zijn we terughoudend om jonge puppy’s tegen kennelhoest te vaccineren. Stress door de overgang van nest naar een ander thuis en de (overige) vaccinaties kort achtereen kunnen naar verwachting een forse impact hebben op de weerstand; een extra vaccinatie betekent ook weer een extra ‘aanslag’ op de immuniteit. Als de kans op besmetting groot is, is vaccinatie noodzakelijk.

“… Maar we ‘moeten’ met de pup naar de puppycursus …” wordt vaak door de eigenaar geopperd.  Wij denken dat het voor veel puppy’s het beste is om eerst maar te assimileren in de nieuwe omgeving. De eigenaar mag alvast naar de puppy cursus gaan maar dan wel zonder hond. Tenzij er al een serieus gedragsprobleem is, dat onmiddellijk begeleiding nodig heeft.

Conclusie: Wij zullen per individueel geval samen met u als eigenaar bekijken of een vaccinatie kan en/of ‘moet’.

Welk vaccin kunnen we het beste toepassen

Vergelijking van twee vaccins: Nobivac KC (MSD) en Eurican Pneumo (Boehringer Ingelheim). Nobivac BbPi is niet in NL beschikbaar en Nobivac Respira Bb bevat alleen Bordetella.

Afkortingen:
AB = antibiotica. Bb = Bordetella bronchiseptica (bacterie). IDP = Immuun deficiënte personen (o.a. door chemo en HIV). NB: lees ook de info onder ‘Enkele aanvullende notities’ hieronder. ISM = immuun suppressieve medicatie (prednisolon e.d.). Pi = Para influenza (virus).

Enkele aanvullende notities 

1. Booster
Volgens de bijsluiter van Eurican Pneumo moet (alleen) na de eerste vaccinatie, met een interval van 2-3 weken, nog een tweede vaccinatie (booster) worden toegediend. Uit de WSAVA* guide lines kunnen we opmaken dat een booster in principe niet nodig is en ook bij een vaccinatie per onderhuidse injectie er lokale immuniteit ontwikkeld wordt.

*World Small Animal Association (WSAVA) guidelines: Deze aanbevelingen worden niet ondersteund door experimentele of veldgegevens, maar worden aangenomen op basis van kennis van de ‘eerste principes’ van de microbiologie en immunologie of worden ondersteund door een wijdverbreid deskundig advies.

2. Immuun kwetsbare personen (jong, oud en niet gezond)

Er wordt geadviseerd dat een met Nobivac KC gevaccineerde hond tot 6 weken geen contact mag hebben met immuun deficiënte personen (o.a. IDP door chemo en HIV). In bepaalde gevallen van kwetsbare personen zou er wel iets voor te zeggen zijn om juist wél te vaccineren, omdat bij een infectie de uitscheiding van virussen en bacteriën vele malen groter is dan na vaccinatie. En Nobivac KC bevat een niet virulente stam. Zorg er wel voor dat kwetsbare personen in het algemeen niet bij de toediening van het vaccin in de neus aanwezig zijn.

3. Zwak immuunsysteem
Bij honden met een zwak immuunsysteem, aangeboren of verkregen, kan kennelhoest een ernstig ziekteverloop en/of zelfs de dood tot gevolg hebben.

4. Vaccinatie verplicht

Is de vaccinatie tegen kennelhoest verplicht? Nee, pensions e.d. bedenken dit zelf; er zijn ook pensions die dit niet verplicht stellen.

5. Afwegingen

Vaccinatie met Nobivac KC, de neusdruppels, het meest belastende, maar ook het meest effectieve vaccin (zie schema). Of: met Eurican Pneumo, het minst belastende vaccin (zie schema), maar wel voldoende effectief voor een in principe self-limiting disease