Atjo Westerhuis, dierenarts, EduVet Dierenkliniek, Veenendaal
Laatste update: april 2023
Samenvatting
In Nederland hebben we bij (verdenking van een) calcium tekort (hypocalcaemie) rond de partus van een teef (weeënzwakte en/of eclampsie) slechts de beschikking over calcium suppletie die bestemd is voor runderen of mensen. In dit artikel wordt de dosering berekend van het calcium-magnesium infuus bestemd voor runderen en de calciumgluconaat injectievloeistof bestemd voor mensen. Onze voorkeur gaat uit naar de humaan toegepaste calciumgluconaat injectievloeistof.
Bron o.a.
Mailwisseling met de Apotheek Diergeneeskunde, Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit-Utrecht.Bovenkant formulier
Spoed
Toediening aan een teef via een onderhuidse injectie van calcium bij (verdenking van een) calcium tekort (hypocalcaemie) rond de partus wordt meestal door de fokker zelf uitgevoerd; uiteraard in overleg met de dierenarts. Fokkers herkennen meestal wel zelf de symptomen bij weeënzwakte en/of eclampsie. Dierenartsen stellen de diagnose ook alleen op basis van de klinische symptomen. In de praktijk kan het meetresultaat van het calcium (ionen) gehalte in het bloed vooralsnog helaas niet voldoende snel beschikbaar zijn. Bij weeënzwakte en/of eclampsie moet direct worden ingegrepen.
Dosering
De dosering voor hond en kat is volgens het Plumb’s Veterinary Drug Handbook: 5-15 mg/kg elementair calcium. Om voor de beide genoemde middelen deze dosering om te kunnen rekenen naar het aantal milliliters per kilogram lichaamsgewicht (ml/kg) moet je weten hoeveel milligrammen elementair calcium het geneesmiddel per ml bevat (mg/ml).
De samenstelling van een product voor calcium suppletie moet zodanig worden weergegeven, dat het mogelijk is om het aantal mg elementair calcium in het product te berekenen. Producten met bijv. calciumborogluconaat waarvan de verhouding niet is aangegeven kunnen we beter niet toepassen.
Calciumgluconaat injectievloeistof (humaan)
Er zijn geen geregistreerde diergeneesmiddelen in Nederland beschikbaar die alléén calcium bevatten. Vandaar dat het humaan geregistreerde calciumgluconaat de voorkeur verdient boven het calciummagnesium infuus bestemd voor runderen.
Calciumgluconaat 100 mg/ml (10%) is een geregistreerd middel voor mensen (RVG 32248) en leverbaar in flacons van 10 ml. Dit product bevat, omgerekend door de Apotheek Diergeneeskunde FD-UU, 9.2 mg elementair calcium per ml. De dosering voor hond en kat is 5-15 mg/kg elementair calcium. Dosering in ml voor subcutaan infuus 0.5-1.6 ml per kg lichaamsgewicht.
In milde gevallen van calcium tekort (hypocalcaemie), zoals bij verdenking van weeënzwakte en/of milde beginsymptomen van eclampsie zoals rusteloosheid van de teef en koorts, kan de fokker zelf (alvast) calcium suppleren in een laagnormale dosis: 0.5-1.1 ml per kg lichaamsgewicht via een onderhuidse (subcutane) injectie. In de praktijk is gebleken, dat bij een concentratie van circa 10%, de kans op (ernstige) locale weefselirritatie door toedoen van de injectie klein is.
Indien het klinische beeld aanleiding geeft voor een herhaling van suppletie via een onderhuidse injectie kan dat na 6-8 uur.
Calciummagnesium infuus (rund)
Al decennialang wordt, met succes, gebruik gemaakt van het voor runderen geregistreerde calciummagnesium infuus voor de behandeling van een calcium tekort (hypocalcaemie) bij de teef rond de partus, bij weeënzwakte en/of eclampsie. Een niet duidelijk onderbouwde dosering en de voor deze indicatie niet noodzakelijke extra magnesium toediening, voelt op z’n minst niet professioneel. Maar, stel dat we toch in nood dit ‘beproefde’ middel willen toepassen, dan zullen we op z’n minst de juiste dosering willen weten.
Calciummagnesium infuus 127 mg/ml (12,7%) is een geregistreerd diergeneesmiddel voor runderen (RegNL 8301) en leverbaar in een infuusflacon van 450 ml. Dit product bevat, omgerekend door de Apotheek Diergeneeskunde FD-UU: 16,5 mg elementair calcium per ml. De dosering voor hond en kat is 5-15 mg/kg elementair calcium. Dosering in ml voor subcutaan infuus: 0.3-0.9 ml per kg lichaamsgewicht.
In milde gevallen van calcium tekort (hypocalcaemie), zoals bij verdenking van weeënzwakte en/of milde beginsymptomen van eclampsie zoals rusteloosheid van de teef en koorts, kan de fokker zelf (alvast) calcium suppleren in een laagnormale dosis 0.3-0.6 ml per kg lichaamsgewicht via een onderhuidse (subcutane) injectie. In de praktijk is gebleken, dat bij een concentratie van circa 10%, de kans op (ernstige) locale weefselirritatie door toedoen van de injectie klein is. Indien het klinische beeld aanleiding geeft voor een herhaling van suppletie via een onderhuidse injectie kan dat na 6-8 uur.
| Calciumgluconaat 10% | injectievloeistof, 100 mg/ml, flacon 10 ml, RVG32248 | 0.5 – 1.6 ml/kg |
| Calcium-Magnesium 12.7% | infuusvloeistof, 127 mg/ml, flacon 450 ml, REGNL 8301 | 0.3 – 0.9 ml/kg |
Calcitat (rund)
Calcitat 50 (RegNL 3745) bevat ook calcium en magnesium en is ook geregistreerd voor runderen, niet voor honden. De concentratie is heel erg hoog (47%) en dus voor toepassing bij lichtere dieren, zoals honden niet geschikt. Zeker vergeleken met de twee andere, hiervoor beschreven producten met een concentratie van 10% resp. 12,7%. Subcutane toediening bij de hond van Calcitat, onverdund, is sterk af te raden in verband met (ernstige) weefselirritatie. Calcitat zou voor subcutane toepassing minimaal tot een concentratie van 10% moeten worden verdund.
