Samenvatting:
Tramadol is een pijnstiller. Tramadol zorgt ervoor dat de pijnbeleving op centraal niveau (hersenen en ruggenmerg) vermindert; het middel ‘verdooft’ dus alleen de pijn. Een NSAID, zoals bijv. Metacam of Rimadyl, zorgt voor ontstekingsremming, pijnstilling en koortsverlaging; dat middel doet meer dan alleen pijnstilling. In bepaalde gevallen wordt Tramadol naast een NSAID voorgeschreven. De optimale dosering (dosis en frequentie van geven) van Tramadol bij hond en kat zal per individueel dier sterk kunnen verschillen en moet dan ook op geleide van effect bij elk dier individueel worden bepaald. In de bijsluiter van de Apotheek van de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht wordt als gebruikelijke dosering voor de hond 1-5 mg/kg, elke 6-8 uur en voor de kat 1-2 mg/kg, elke 12-24 uur aangehouden. Het advies is om laag te beginnen en te verhogen op geleide van de reactie (werking en bijwerkingen).
Wat is Tramadol?
Tramadol is een analgeticum (pijnstiller); het wordt toegepast bij acute en chronische pijn, in het bijzonder bij neuropathie (zenuwpijn). Het zorgt ervoor dat de pijnbeleving op centraal niveau (hersenen en ruggenmerg) vermindert.
Tramadol (hydrochloride) wordt synthetisch bereid en vertoont qua chemische structuur gelijkenis met morfine. Ondanks het feit dat Tramadol een opioïd is valt het niet onder de opiumwet! Er is dan ook geen registratieplicht voor Tramadol, zoals dat wel het geval is voor middelen als morfine.
Tramadol werkt, vooral in chronische gevallen, beter in combinatie met een NSAID. Een NSAID zorgt voor pijnstilling, ontstekingsremming en koortsverlaging.
Dosering
Bij orale toediening wordt Tramadol bij hond en kat goed en snel geabsorbeerd, gemetaboliseerd (verwerkt in de stofwisseling) en uitgescheiden. De gemiddelde biobeschikbaarheid is 60% bij de kat en 65% bij de hond, met een relatief brede variatie. De optimale dosering (dosis en frequentie van geven) bij hond en kat zal per dier sterk kunnen verschillen en moet dan ook op geleide van effect bij elk dier individueel worden bepaald. Bij dieren met een lever- of nieraandoening moet bovendien de dosering (dosis en frequentie van geven) naar beneden worden bijgesteld.
Tramadol kan met of zonder voeding worden toegediend.
Geadviseerd wordt om geen gebruik te maken van ‘extended release’ tabletten. Bij honden is vastgesteld dat de absorptie daarvan vertraagd is en de uiteindelijke plasmaspiegels veel te laag zijn (b).
Hond
Adviezen voor de dosering lopen uiteen. Quandt meldt als (gangbare) dosering 2 – 5 mg/kg, elke 8-12 uur (a). Als hoogste dosering voor een maximaal analgetisch effect bij de hond geldt een advies van 10 mg/kg, elke 8 uur (a); wees daarbij extra op je hoede voor bijwerkingen! Saunders (b) schrijft 5 mg/kg, elke 6 -8 uur voor. In de bijsluiter van de Apotheek van de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht wordt als gebruikelijke dosering 1 – 5 mg/kg, elke 6-8 uur aangehouden (c).
Volgens het farmacokinetisch profiel van Tramadol alleen bij normale honden is de dosering 5 mg/kg, elke 6 uur of 2,5 mg/kg elke 4 uur (a). De dosis kan verminderd worden en/of de frequentie van geven verhoogd bij gelijktijdig gebruik van andere analgetische maatregelen.
In chronische gevallen (kanker, arthrose) kan het effect van Tramadol in een aantal gevallen pas na 14 dagen merkbaar zijn!
Kat
Ook bij de kat lopen de adviezen voor de dosering uiteen. Quandt meldt als (gangbare) dosering 5 – 10 mg/kg, elke 8 – 12 uur (a). Saunders (b) schrijft 2 mg/kg, elke 12 uur voor. In de bijsluiter van de Apotheek van de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht wordt als gebruikelijke dosering 1 – 2 mg/kg, elke 12 – 24 uur aangehouden (c).
De halfwaarde tijd van Tramadol bij de kat is 2,5 uur. Bij katten zijn doseringen van 1 – 4 mg/kg, elke 12 uur nodig voor een duidelijk en duurzaam analgetisch effect. Een dosering van 4 mg/kg zal een analgetisch effect hebben dat het maximale effect van Tramadol benadert.
Bijwerkingen
Tramadol is een mild opioïd en zal minder bijwerkingen tonen dan andere opioïden. Toch worden in de praktijk de bijwerkingen van Tramadol wel gezien, in het bijzonder bij lange termijn medicatie.
Hond
Mogelijke bijwerkingen zijn obstipatie (verstopping) of diarree, gebrek aan eetlust, braken; lusteloosheid, te veel sedatie (sufheid) of juist agitatie (opwinding), angst, tremor (rillingen, beven, schudden) en duizeligheid.
Kat
Mogelijke bijwerkingen zijn mydriasis (pupilverwijding), euforie (overmatig speels, vriendelijk, melktrappelen / melktreden) of dysforie (somber, prikkelbaar), te veel sedatie (sufheid), excessief kwijlen, braken, jeuk aan het gezicht (schuren, krabben).
Contra-indicaties
Tramadol niet samen toedienen met stoffen die (ook) verhoogde / te hoge serotonine niveaus kunnen bewerkstellingen, zoals andere opioïden, clomipramine (Clomicalm®), selegiline (Selgian®) en metoclopramide (Primperid®).
Symptomen van het serotonine syndroom (te hoge serotonine niveau’s) zijn: lethargie / somnolentie (ziekelijke slaapzucht), mydriasis (pupilverwijding), ataxie (ongecoördineerde bewegingen), braken, tachycardie (te snelle hartfrequentie), tremor (rillingen, beven, schudden), klagelijk blaffen / huilen / miauwen, sedatie (sufheid), agitatie (opwinding), kwijlen, epileptische insulten.
Bij oudere, verzwakte dieren en dieren met uitscheidingsproblemen als gevolg van een lever- of nieraandoening moet de dosering worden aangepast.
Tramadol niet toedienen aan drachtige of lacterende dieren.
Geneesmiddelvorm / sterktes
De capsules bevatten 20 mg of 50 mg Tramadol hydrochloride per capsule. De drank bevat 10 mg/ml Tramadol hydrochloride; de drank is bijzonder handig bij katten. Zie ook de bijsluiter van Tramadol van de Apotheek van de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht.
Opmerking
Tramadol is een humaan middel dat niet geregistreerd is als diergeneesmiddel voor hond of kat. Tramadol is een relatief goedkoop middel.
Bronnen:
- Tramadol, Jane E. Quandt, University of Georgia, Clinician’s Brief, October 2013, p.43-45
- Saunders Handbook of Veterinary Drugs
- Tramadol, bijsluiter Apotheek Faculteit Diergeneeskunde
Disclaimer
Vetined/Eduvet aanvaardt geen aansprakelijkheid voor het gebruik van onderstaand ziekteoverzicht. Ondanks de grote zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze ziekteoverzichten aan de hand van literatuur en gecontroleerd door specialisten kan Vetined geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele zetfouten en andere onjuistheden of onvolledigheden, noch voor de eventuele gevolgen van het handelen of juist nalaten van handelen op grond van informatie die via deze ziekteoverzichten is verkregen.
Toelichting
Een ziekteoverzicht / -profiel is in principe een geheugensteun voor dierenartsen en paraveterinairen. Het bevat in beknopte vorm de voor de praktijk meest noodzakelijke informatie. Huisdierbezitters kunnen ‘meekijken’. Een ziekteoverzicht / -profiel is nooit een vervanging van de dierenarts. Diagnose, behandeling en follow up dienen uitsluitend door of onder begeleiding van een dierenarts plaats te vinden.
